IK STA PAF! tentoonstelling
Sinds september 2019 is het Erasmus MC terrein officieel rookvrij. Maar medewerkers die al een poosje meelopen herinneren zich nog wel de volle asbakken tijdens vergaderingen of de blauwe walmen op de kliniek. Wat is de geschiedenis van roken in ons ziekenhuis en in de gezondheidszorg? Hoe zijn we hier anders over gaan nadenken?
In het Onderwijscentrum laat de tentoonstelling IK STA PAF studenten en medewerkers reflecteren over de rol van reclame, voor- en nadelen van roken in het ziekenhuis, en het medisch onderzoek naar longziekten. Ruben Verwaal (conservator medisch erfgoed) heeft hiervoor samengewerkt met Jasper Been, neonatoloog en voorvechter van een rookvrije generatie.
Rokende artsen
“De beste sigaret voor uw gezondheid!” Met deze slogan begon het merk Chief Whip haar reclamecampagne in kranten en tijdschriften in de jaren ’20. De claim zou zijn bevestigd door het Institute for Hygiene te London, aldus de advertenties.
Artsen prezen roken ook aan. In 1946 begon in Amerika de campagne met de slogan “More doctors smoke Camels than any other cigarette”. Het zou zijn gebaseerd op een enquête onder artsen, uitgevoerd door onafhankelijke organisaties. Deze onderzoeksbedrijfjes waren natuurlijk helemaal niet onafhankelijk. Maar de beeldvorming bleef. De foto van een arts was een krachtig beeld om een tabaksmerk de geruststellende associatie te geven van kwaliteit en gezondheid.
De tentoonstelling laat aansprekende voorbeelden zien van rookreclames. De anti-rookcampagne sinds de jaren ’80 en sinds 2003 op tabaksproducten is minstens zo aangrijpend. Waarschuwende teksten en foto’s van de ergste medische aandoeningen moeten rokers afschrikken.
Roken in Dijkzigt en de Daniel
Vrijwel iedereen rookte, dus ook medewerkers en patiënten in het ziekenhuis. Men mocht overal vrij roken. In gangen, liften en zelfs in sommige patiëntenkamers hing vaak een blauwe nicotinewalm. Tot de jaren ’80 werden sigaretten per karretje op afdelingen te koop aangeboden.
Tegengeluiden groeiden en in 1988 en 1989 werden “Verboden te roken” bordjes opgehangen in Dijkzigt en de Daniel. “Als kankerkliniek hadden wij al veel eerder een rookverbod moeten instellen”, aldus het personeelsblad Scanner. “Wij moeten toch het goede voorbeeld geven.”
Rookvrije generatie
In 2019 is de volgende stap gezet. In samenwerking met het Erasmiaans en de Hogeschool is nu heel Hoboken rookvrij verklaard. Verklaard, want roken vindt nog elk moment van de dag plaats voor de hoofdingang van in de parkeergarage van het Erasmus MC. Oude sigarettenpakjes in de tentoonstelling zijn hiervan getuige.
Daarom hebben Ruben Verwaal en Jasper Been de IK STA PAF tentoonstelling samengesteld. “Het is belangrijk om dit onderwerp te blijven belichten,” aldus de samenstellers. “We willen toe naar een rookvrije generatie. Maar de geschiedenis laat zien dat dat één is van de lange adem.”
De tentoonstelling IK STA PAF! / HOLY SMOKE! is vanaf 18 december voor de duur van zes maanden te zien in het Onderwijscentrum (FE-325).
Bron: Redactie Erasmus MC.