Joke Boonstra: ONMISBAAR in het Erasmus MC… onze conservator

ONMISBAAR in het Erasmus MC… onze conservator

Weggestopt in een ondergrondse uithoek van het Erasmus MC vind je een schat aan wetenschappelijke historie en rariteiten: ons erfgoeddepot. Conservator Ruben Verwaal verdiept zich hier dagelijks in historische objecten en onthult hun achterliggende verhalen.

Dat erfgoed meer is dan een bron van leuke anekdotes, heeft Ruben verschillende keren ervaren. ‘Erfgoed laat zien bij wie je hoort, je identiteit,’ vertelt Ruben. In 2018 verhuisde de Dr. Daniel den Hoed Kliniek naar het Hobokencomplex. ‘Veel collega’s voelden zich best verloren, omdat ze verspreid raakten over deze gigantische locatie. Daarvoor kwamen ze elkaar continu tegen.’ Om de nieuwe collega’s zich op hun plek te laten voelen, werd erfgoed ingezet. De portretten van Daniel en Sytske den Hoed, die bij de ingang van de oude kliniek hingen, werden uitvergroot en opgehangen voor het Kanker Instituut. ‘Bij de onthulling moesten sommige mensen een traantje laten. Het gevoel dat er heerste was, wij horen hier thuis.’

Daarnaast weerspiegelt erfgoed de normen en waarden van een instituut. ‘Via het erfgoed kunnen we die normen en waarden bevragen’, legt Ruben uit. Ruben moedigt patiënten, medewerkers en studenten hiertoe aan met zijn tijdelijke tentoonstellingen in het onderwijscentrum. Bijvoorbeeld met de tentoonstelling “Ik sta paf!”. In 2019 werd het Erasmus MC rookvrij, en dit was aanleiding voor Ruben om te laten zien hoe onze kijk op roken in het ziekenhuis veranderde.

Ruben deelt zijn in historische inzichten niet alleen via zijn tentoonstellingen, maar hij geeft ook college over medische geschiedenis. ‘Ik laat vooral zien dat denkbeelden een geschiedenis hebben. Dat ons perspectief niet vanzelfsprekend is.’

Ruben noemt als voorbeeld de medische verschillen tussen mannen en vrouwen. ‘Van de middeleeuwen tot ongeveer de zeventiende eeuw gold het één-seksemodel. De hele anatomie was gebaseerd op de man. De vrouwelijke geslachtsorganen werden gezien als een binnenstebuitenversie van het mannelijke orgaan.’ In de 19e eeuw verandert het man-vrouwbeeld. ‘De vrouwelijke organen krijgen hun eigen naam. Maar dit wordt direct gepathologiseerd.’ Artsen linkten psychische aandoeningen, zoals hysterie, aan het vrouw-zijn. ‘Je ziet dus dat man-vrouwverschil door de tijd heen heel anders wordt opgevat’.

Dit interview is oorspronkelijk gepost op LinkedIn door Joke Boonstra, vice-voorzitter Raad van Bestuur, Erasmus MC.