Verslag: ‘For infinity’ 400 jaar wetenschap in Groningen

Dit jaar bestaat de Rijksuniversiteit Groningen 400 jaar en om dat te vieren heeft het Universiteitsmuseum Groningen de expositie ‘For Infinity’ gemaakt. Toen in 1614 de eerste rector Ubbo Emmius (1547–1625) aantrad, schreef hij zijn visie voor de universiteit op in een ‘Eeuwig Edict’, waarin hij het belang van studie benadrukte, want anders zou men aan onwetendheid ten ondergaan. Emmius hoopte dat de universiteit een succes zou worden met de steun van God: ‘Diens glorie te dienen samen met het algemeen welzijn is wat wij het liefst willen,’ aldus Emmius. Het is daarom passend dat de universiteit haar wetenschappelijke verdiensten van vroeger en nu in een prachtige kerk viert.

‘For Infinity’ stelt tijdloze vragen over gezondheid, recht, en energie. Wat is leven, en wat is ziekte? Hoe veranderen orde en recht door de eeuwen heen? Hoe kunnen we blijven voldoen aan de vraag naar energie? Om deze vragen te beantwoorden hebben de makers van de tentoonstelling de goede ingeving gehad om een reeks van grotere en kleinere ruimtes in de kerk te bouwen door middel van één lange muur die tegelijk als een rode draad door de tentoonstelling loopt.

In de twaalf ruimtes kan de bezoeker informatieve video’s zien en historische objecten bewonderen. Zo stelt de ruimte met als onderwerp ‘Analoog en digitaal’ de vraag waar het heelal uit bestaat. Je ziet de fotografische glasplaten waarmee sterrenkundige Jacobus Cornelius Kapteyn (1851–1922) de beweging van de sterrenhemel kon aantonen tegenover de moderne datasets van de Lofar-telescoop waarmee Amina Helmi – werkzaam aan het huidige Kapteyn Instituut – de vorming van het heelal onderzoekt.

Eén van de hoogtepunten van de tentoonstelling is de anatomische collectie van Petrus Camper (1722–1789), geplaatst in het onderwerp ‘Ziek en gezond’. Camper zocht naar de oorzaken van ziekten, en onderzocht de inwendige structuur van mensen en dieren. Tientallen preparaten van huiden, skeletten, wervelkolommen, foetussen, ingewanden en ziektebeelden zijn te zien. Ze staan tegenover het project LifeLines, waarin hedendaagse medici onderzoeken hoe (on)gezond Groningers, Drenten en Friezen eigenlijk leven. Duizenden mensen worden gevolgd en hun leefomstandigheden, hygiëne en voeding met elkaar vergeleken. Als bezoeker kan je ook zelf op de weegschaal gaan staan, waaruit gelijk blijkt hoeveel meer of minder je weegt dan de andere bezoekers die aan dit experiment mee durven doen.

De expositie toont dus niet alleen mooie objecten en instrumenten, je kunt er ook zelf aan de slag. Zo kan je bij ‘Orde en chaos’ de Heymanstest doen om te kijken of je nerveus, flegmatisch, gepassioneerd of apathisch bent – gebaseerd op de karakterkunde van Gerardus Heymans (1857–1930). Bij ‘Jong en oud’ laat je een foto van jezelf maken om te kijken hoe je er 30 later uit zult zien. En je kan je buigen over het wiskundige probleem waar Johann Bernoulli (1667–1748) al mee worstelde: wat is de vorm van de snelste glijbaan als het begin – en eindpunt daarvan vastliggen? Met veel kabaal kun je een experiment uitvoeren en zien welke van de drie ballen als eerste beneden is. Dat de tentoonstelling zulke interactieve elementen zoals deze heeft toegevoegd, zorgt ervoor dat het ook voor scholieren leuk is om te bezoeken.

Eenmaal in het koor van de kerk aangekomen wordt de aandacht gevestigd op hét maatschappelijke vraagstuk van dit moment: energie. Via een 3D-projectie kijk je naar de visies van milieuwetenschapper Ton Schoot Uiterkamp en omgevingspsycholoog Linda Steg. Het winnen van fossiele brandstoffen is in tegenstelling tot het jubileumthema niet voor eeuwig. Het aardgasveld in Slochteren is over twee generaties leeg. Daarom zet de universiteit in op nieuwe vormen van betrouwbare en betaalbare energie: zon, wind en water. Dat is echter niet het hele antwoord. Naast technologische ontwikkeling benadrukken Groningse wetenschappers dat een mentale verandering nodig is. ‘Er zijn verschillende oplossingen mogelijk,’ aldus Steg, ‘maar uw bijdrage is daarbij essentieel: u moet ze acceptabel vinden én uw gedrag willen aanpassen.’

‘For Infinity’ is strak vormgegeven, en naast het tonen van fascinerende objecten is de tentoonstelling ook uiterst interactief, alhoewel het effect van de 3D-projectie enigszins teniet wordt gedaan door de grote ramen van de kerk. Desalniettemin laat de tentoonstelling de bezoeker wel met een nieuwe blik naar actuele en maatschappelijke problemen kijken. De nadruk op de huidige onderzoeksthema’s ‘Healthy ageing’, ‘Energy’ en ‘Sustainable society’ maakt van deze expositie een prachtig visitekaartje voor de 400-jaar jonge Rijksuniversiteit Groningen.

Bron: https://www.historici.nl/nieuws/verslag-infinity-400-jaar-wetenschap-groningen