Een Maquette op Grote Schaal

Symposium “Universiteiten en hun campussen: naoorlogse campusbouw en -ontwikkeling”
Amsterdam, 29 november 2018

In mei 2018 verhuisde het Erasmus MC Rotterdam officieel van het oude Dijkzigtziekenhuis naar de nieuwbouw. Als kersverse conservator werd mij gevraagd naar een object te kijken dat nog in het zogenaamde V-gebouw was achtergebleven, want het mocht niet mee naar de nieuwbouw. Het betrof een grote maquette van het Hobokencomplex, de campus van de Medische Faculteit Rotterdam (MFR), gemaakt in oktober 1985.

Op het eerste gezicht was het een object om niet veel waarde aan te hechten: het betrof een achterhaald beeld van het complex; jarenlang hadden medewerkers, patiënten en studenten er achteloos voorbijgelopen; ten slotte mocht het niet mee naar de nieuwbouw. Tijdens dit symposium wou ik toch het publiek uitnodigen om met mij mee te denken wat een dergelijk object ons kan leren over het onderwerp van dit symposium: het ontwerp, de bouw en verdere ontwikkeling van de universiteitscampus. Want is een maquette een eenmalige uiting van de creativiteit van de architecten? Of hebben we hier te maken met een objectsoort van groter belang?

In deze lezing liet ik zien dat maquettes op grote schaal werden toegepast in de totstandkoming van de campus. Dit was niet omdat ze mooi waren, maar omdat ze vanwege hun 3-dimensionale eigenschap de beperkingen van beleidsstukken en tekeningen achter zich lieten. Ik betoogde dat de maquette niet alleen het ontwerp van de nieuwe campus representeerde; maar met haar rol in de bouw en presentatie van de faculteit, de campus mogelijk maakte. Een geschiedenis van de maquette is dus een geschiedenis van de MFR. In behandelde drie in elkaar knopende facetten: Ten eerste richtte ik mij op de rol van de maquette in de ontwerpfase; ten tweede keek ik naar een reeks van maquettes gebruikt in het bouwproces; en ten slotte beschouwden we de aanlokkelijkheid en effectieve communicatie van de maquette.